Badania genetyczne
Nowotwór żołądka - postać rozlana
Badanie wykonujemy:
ze śliny (pobranie materiału wymaga naplucia do probówki, zestaw niezalecany dla dzieci poniżej 5 roku życia)
z krwi żylnej
Nowotwór żołądka - postać rozlana
Mutacje w genie CDH1, który koduje białko zwane E-kadheryną, mogą być przyczyną szczególnego typu nowotworów żołądka oraz piersi. Białko to odgrywa ważną rolę w procesach adhezji komórkowej (pomaga komórkom przylegać do siebie i organizować się w tkanki prawidłowej strukturze). Ponadto E-kadheryna zapobiega nadmiernemu i niekontrolowanemu wzrostowi i podziałom komórek, zatem pełni funkcję tzw. supresora nowotworów.
Osoba będąca nosicielem mutacji w jednej kopii genu CDH1 jest w ciągu życia narażona na bardzo duże ryzyko utracenia funkcji drugiej, „zdrowej” kopii genu. Jeśli to nastąpi, w komórce nie będzie już prawidłowego białka E-kadheryny i może rozwinąć się nowotwór.
Mutacje w genie CDH1 są wykrywane w około 30% rodzin z dziedzicznym rozlanym rakiem żołądka (łacińska nazwa – linitis plastica). Ten typ raka żołądka jest w miarę rzadki i wykazuje znaczący związek z czynnikami genetycznymi (w przeciwieństwie do powszechnie występującego typu gruczołowego raka żołądka, który zwykle jest sporadyczny i którego rozwój uzależniony jest w dużej mierze od działania niekorzystnych czynników środowiskowych takich jak palenie tytoniu czy infekcja bakterią H.pylori).
U ponad 80% nosicieli mutacji w genie CDH1 rozwija się, z reguły pod koniec trzeciej dekady życia, rak żołądka typu rozlanego. Typ rozlany raka żołądka jest zlokalizowany pod prawidłowo wyglądającą błoną śluzową, daje późno objawy oraz ma dużą skłonność do tworzenia przerzutów. Z tego powodu rutynowa gastroskopia ma bardzo niską skuteczność w jego odpowiednio wczesnym wykrywaniu. Oczywiście istnieją techniki badania zwiększające szanse na wykrycie nowotworu we wczesnym stadium takie jak endoskopowa ultrasonografia czy PET. Niemniej jednak bezspornie złotym standardem postępowania u osób z wykrytą mutacją patogenną w genie CDH1 i zachorowaniami na raka żołądka typu rozlanego w rodzinie jest przeprowadzenie totalnej profilaktycznej gastrektomii (czyli całkowite usunięcie żołądka zanim pojawią się jakiekolwiek objawy sugerujące raka).
Kobiety będące nosicielkami mutacji w genie CDH1 mają 60% ryzyko zachorowania na raka piersi typu zrazikowego (wywodzącego się z gruczołów mlecznych). Zdarzają się przypadki, że mutacje we wspomnianym genie wykrywa się u pacjentek ze zrazikowym rakiem piersi, chociaż w ich rodzinie nie stwierdzano zachorowań na raka żołądka. Nosicielki mutacji powinny wykonywać badanie obrazowe piersi co pół roku, w tym również MRI piersi, ponieważ typ zrazikowy raka piersi może nie zostać wykryty w corocznej mammografii. Może być także rozważana opcja profilaktycznej mastektomii.
Innym nowotworem, który znacznie rzadziej niż rak żołądka czy piersi rozwija się u osób będących nosicielami mutacji w genie CDH1 jest rak jelita grubego.
Ponadto u niektórych pacjentów opisywano wady wrodzone pod postacią rozszczepu wargi lub podniebienia.
Nosiciel lub nosicielka mutacji ma 50% ryzyko posiadania dziecka z mutacją w genie CDH1. Należy przy tym pamiętać, że nosicielstwo mutacji nie musi być jednoznaczne z zachorowaniem na raka, jednak niesie ze sobą bardzo wysokie ryzyko jego rozwoju.
Badanie genetyczne w kierunku mutacji w genie CDH1 jest szczególnie zalecane w przypadku, kiedy:
1. W rodzinie były dwa lub więcej zachorowań na raka żołądka typu rozlanego lub raka żołądka typu rozlanego i raka piersi typu zrazikowego (szczególnie, jeśli co najmniej jedno zachorowanie nastąpiło przed 50 rokiem życia)
2. W rodzinie na raka żołądka typu rozlanego chorowała tylko jedna osoba, ale przed 40 rokiem życia
3. W rodzinie były dwa zachorowania na raka piersi typu zrazikowego (nawet jeśli nikt nie chorował na raka żołądka)
Piśmiennictwo:
OMIM http://www.omim.org/entry/137215
Genetics Home Reference http://ghr.nlm.nih.gov/condition/hereditary-diffuse-gastric-cancer
R.Fitzgerald et al. Hereditary diffuse gastric cancer: updated consensus guidelines for clinical management and directions for future research J Med Genet2010;47:436
I.Kluijt et al. “CDH1-related hereditary diffuse gastric cancer syndrome: clinical variations and implications for counseling” Int. J. Cancer: 131, 367–376 (2012)
S.Shenoy et al. “Hereditary diffuse gastric cancer: genetics, prophylactic total gastrectomy, and follow up” Gastrointestinal Cancer: Targets and Therapy 2011:1 15–19